Dòng Sông và Con Thuyền Hai Mươi Tuổi

Lời tòa soạn :

Theo yêu cầu của một số độc giả, Ban Biên Tập Việt Luận có nhờ anh Lê Tấn Lộc truy tìm bài thơ đăng tải dưới đây, trích từ tập thơ “Điệp Khúc Tình Yêu và Trái Phá” của nhà văn Kiệt Tấn, xuất bản năm 1966 tại Sàigòn…
Chúng tôi được anh Lộc tâm sự khi gõ lại bài thơ nầy, từng phen anh phải dừng tay gõ, nghẹn ngào lau nước mắt. Anh cũng cho biết cứ mỗi lần đọc lại bài thơ nầy, không thể nào mắt anh không nhòa lệ, bởi lẽ toàn bộ gia đình của anh là nhân chứng sống của những cảnh thương tâm ghi lại trong bài thơ…
- Chuẩn úy Gia là bạn cùng xóm với KT, tử trận vừa đúng hai mươi tuổi, được vinh thăng thiếu úy dù chưa được lãnh lương chuẩn úy…
- Người anh hai trong gia đình KT, năm 1945 là liên đoàn trưởng liên đoàn thợ mộc kháng chiến chống Pháp. Anh mục kích cảnh các “cán bộVM” ra lịnh phóng hỏa lẫm lúa dùng làm trại giam, thiêu sống hàng ngàn thường dân bị nghi ngờ là Việt gian. Anh cũng chứng kiến tận mắt hàng hàng lớp lớp người bị trói thúc ké, lôi đi chặt đầu, bồi thêm chày vồ, đạp xuống sông…Đến độ anh gần như mất trí vì bị mùi máu và tiếng kêu la khiếp đảm của các nạn nhân thường xuyên ám ảnh…
- Người anh thứ ba thuộc đội võ trang tuyên truyền, thường xuyên chứng kiến cảnh những người tình nghi hoạt động cho Pháp bị kết tội kiểu đấu tố, bị xỏ xâu cho đi “mò tôm”…
-Cả gia đình KT đã trải qua một đêm kinh hoàng ở Hốt Hỏa, nằm im thin thít dưới ghe tam bản dùng đi tản cư, rụng rời nghe vang lên từng chập tiếng hét la “aaaaaa!!!…” thảm thiết của những người bị cứa cổ bẳng dao cùn trong đêm tối trăng tắt sao…

Bài thơ “Dòng Sông Và Con Thuyền Hai Mươi Tuổi” đã được Anh Thư diễn ngâm trên Đài Phát Thanh Sàigòn, năm 1967.

Những cảnh máu lửa tang tóc nầy, sau đó được KT cô động và khai triển lên chiều kích tang thương của cả dân tộc, dàn trải qua trường thi “Việt Nam Thương Khúc” 3100 câu , viết xong năm 1986, tại Paris …

****

Dòng Sông và Con Thuyền Hai Mươi Tuổi

Còn nhớ gì không Gia
trong những đêm đen nào
lũ chó mực cất cổ tru thảm thiết bên những căn nhà trụi nóc
Rồi theo đó chiến tranh trở về
với chiếc cày lửa và mầm đạn đồng
gieo mạ xuống ruộng vườn chúng ta
Nơi đó mọc lên những cây than đen tuyền
và lũ quạ mun ủ rũ đôi mắt tròn số không

Tiếng tru thất thanh của thời gian chó má
Từng bầy từng lũ bị đập đầu hy sinh cho cách mạng
Ôi vinh hạnh thay lũ chó!
Những con chết hụt trung tín chạy về
Chủ lại mang chúng đến nơi hành huyết
Đòn cây giáng xuống
con mắt văng ra rớt trên nền đất cứng
con mắt kia vẫn không ngớt phóng ra lời kêu cứu người
chủ thâm tình
còn nhớ không Gia?

Còn nhớ gì không
Những tầm vông vạt nhọn
những bầy chân đi trần
những lỗ mắt ngời ngời
những rừng đèn chai đứng dậy trong đêm khuya
đòi giải phóng
tự do
độc lập

Còn nhớ gì không Gia?
Tụi mình còn quá nhỏ để hiểu cách mạng, bầu cử, Việt
Minh, Quốc Dân đảng…
Tụi mình chỉ biết cơm bắt đầu khô
nước mắm hẹp hòi và những khoanh thịt bắt đầu thưa thớt
trong bữa ăn
Nhưng tụi mình khoái chí vì không phải đi học
đó là thời kỳ cha anh chúng ta thì thầm rất khuya bên ngọn
đèn dầu
đó là thời kỳ ruột xe đạp được cắt ra để làm cương ngựa

Còn nhớ không Gia?
Những mảnh ván vụn được ghép thành ghe
thành xuồng thành tam bản
những con tàu Noe hớt hải trên khắp các ngã sông
chở theo gạo muối gà vịt trẻ con bệnh tật và nỗi sợ hãi
kh ẳm khoang thuyền
Những mắt quạ tròn ngó theo
những con chim sắt săn mồi trên khắp sông ngòi làng
mạc
Chúng sà xuống xạ kích
và sau đó…còn nhớ gì sau đó không Gia?

Còn nhớ gì không?
Những người mất đầu vì cuốn văn phạm ngoại ngữ
Những người bị mổ bụng vì mặc biên áo trong có in ba màu
Những đứa con gái mười tuổi bị phá trinh
Những bà lão sáu mươi bị hãm hiếp
Lưỡi dao dài phạt ngang
Huỵch!
Chiếc đàu bạc rơi xuống như trái dừa khô
Còn nhớ không Gia?
đứa trẻ sơsinh nào chết cứng trên đồi vú xanh của người
đàn bà phọt óc.

Nhớ gì không nhớ gì không?
Những mái chèo đập xuống vùng nước mặn
khơi động những vì sao chi chít như mồ hôi rịn trên trán
nhọc nhằn
và tiếng hò trên sông khuya buồn đứt ruột
“hò ơ…ơ…ơ…
“chiều chiều chim vịt kêu chiều
“bâng khuâng nhớ bạn ờ…ờ…ờ…”
“hò ớ…bâng khuâng nhớ bạn ờ…ờ…
“chín chiều ruột đau ờ…ơ…ơ…”
Giấc mơ trẻ con bao giờ cũng đầy những khứa cá kho chim
muông và bánh trái

Nhớ gì không Gia?
Những lời nguyền thiêu trong lửa
Những phản phúc mặc áo bưng biền
Những Nguyễn Bình những Tạ Thu Thâu những Hoàng Thọ
Những người bị thủ tiêu trong rừng vắng
Những người bị phục kích trên đường về
Những người bị đánh cướp công lao
Những người chết không bao giờ nhắm mắt
Nhớ gì không
Những căm hờn nuốt trong ngực?
Nhớ gì không những trái bom hằn học
Hai tay chèo cuống cuồng mình mẫy quắp co trong cơn sốt
rét
Những người trang bị hai bàn chưn kinh
hoàng tranh nhau ngược chiều trên chiếc cầu khỉ ốm o
Những bà mẹ lặn qua sông như những con rái cá bị rượt nà
tay nầy cặp nách một đứa con tay kia nâng một đứa
nữa lên khỏi đầu

Nhưng tuổi thơ vốn rộng lượng
nhớ không Gia?
Tuổi thơ trốn cơn ruồng bố trở về vẫn ngủ nằm mơ
vẫn đắp đập bắt những con cá nhỏ
vẫn ngửa bàn tay cho dàn gà con đến ăn gạo
và vẫn trang điểm lại lùm cây cho con chim áo đỏ về làm ổ
Tuổi thơ vẫn sẵn lòng quên những phát súng những mũi
dao của bọn người lớn

Còn nhớ gì không Gia?
Tiếng thét thảm thiết chạy từ đầu kinh đến cuối kinh trong
đêm bất tận
“aaaaaa!!! Trời ơi đùng giết tôi! aaaaaa!!!...”
con dao cùn làm cá chém đến chiếc đầu thứ tư phải cứa
qua cứa lại nhặp nhằn
tiếng thét thảm thương của con heo bị thọc huyết túa ra trên
kinh dài hỗn loạn
họ không còn thì giờ để rèn dao giết người
Nhớ không Gia?

Nhớ không Gia?
Họ không có thì giờ để cắt cổ từng người một
Những người bị lùa vào lẫm lúa cửa khóa then cài
Lửa phóng thiêu rụi tiếng la thất thanh
Còn nhớ không?
Họ không có thì giờ đào những lỗ huyệt tập thể
Những người bị bắt quỳ bên bờ sông
lưỡi phảng phạt xuống trúng tai trúng cổ trúng vai trúng
lưng mặc kệ
phát chày vồ xáng lên đầu tức thì và chưn đạp tiễn họ
xuống sông những đầu người còn trồi lên:
“Đ.m. tụi bây, giết tao sao không giết cho thiệt chết?”
Dòng nước xoáy giựt phăng tiếng nguyền rủa
Còn nhớ không?
Lũ tôm chực sẵn bên bờ sông
Lũ tôm-ăn-thịt-người
Lũ người-ăn-thịt-tôm-ăn-thịt-người
Lũ người-ăn-thịt-người-ăn-thịt-tôm-ăn-thịt-người
còn nhớ không Gia?
bà mẹ trơ trọi trên đời
đứng xõa tóc bơ vơ trên nhịp cầu ván
ngẩn ngơ vói theo đoàn ghe xuôi qua:
“Nè chết hết rồi nghe! chết hết rồi nghen bây!”
đôi mắt trắng dờ của trí khôn đánh mất
còn nhớ không Gia?

Còn nhớ không
những muỗng nước cá kho ăn xin về chan lên chén cơm khô
Này ăn đi con! ăn đi con!
Nhớ không?
này thôi nín nín mẹ ru:
“ầu ơ…gió mùa thu mẹ ru con ngủ…ờ…ờ…ờ…
“năm canh dài…ờ…ờ…
“mẹ thức đủ năm canh…ầu ơ…”
Nhớ gì không Gia
Lời ru bi thương đó
cũng từng bầy năm người mười người
cặp giữa hai thanh tre trôi về chật lòng sông

Còn nhớ gì không Gia?
Những kẻ tật nguyền không được quyền tật nguyền
bằng điện giựt bằng cẳng treo
bằng roi cá đuối bằng muối ớt trên thương tích xót xa
Người câm bắt buộc phải trả lời
những tội phạm họ không bao giờ đủ khả năng nghĩ tới
Người điếc bị đánh đơ xương sống
vì không nghe được người ta hỏi gì
người điên bị bắn bể bọng đái vì không biết phải đứng lại
theo tiếng hô “Halte-là!”
và hấp hối nằm đó rên la từ tám giờ đêm cho đến mặt trời
mọc
cơn điên không hề thuyên giảm

Còn nhớ không Gia?
Người cha được đặt làm loại bàn dốc có lỗ
trên đó người ta luồn dây cột chặt con mình để đổ nước
vào mũi vào họng
Nhớ không những khám nhỏ khám lớn
Những người mỗi tuần được lùa đi tắm trong ao
bùn nước sâu đến bụng
bầy người trần truồng hôi hám nhớp nhúa, ồn ào như đàn
vịt hãng
những đứa nhỏ chạy đến (người lớn họ hết tin nhau) nhét
vội những khúc bánh mì những cặp lạp xưởng những
miếng chuối khô
bỏ lại chiếc khăn choàng tắm chưa kịp đưa
bàn tay chưa kịp nắm
đôi mắt chưa kịp ngó
giọt nước mắt chưa kịp rơi
bầy người gầy guộc xếp hàng trở về nhà giam cũ

Nhớ không Gia?
Họ trở về đó đêm đêm bó gối hồi hộp chờ chiếc xe bít bùng
đậu lại trước nhà giam
rồi từng loạt năm người mười người được gọi tên
để đền mạng cho những tên sĩ quan da trắng bị giết
Những tiếng súng vang dội lại từ một cây cầu sập bỏ hoang
làm biết bao người
cha mẹ vợ con anh em nghe trong đêm khuya
rụng rời

Còn nhớ không Gia? Những thằng bạn nhỏ đã chết trong lúc chạy giặc
Những thằng đã rơi rụng cùng máy bay
Những thằng đã bể nát với trái mìn
Những thằng đã đánh mất đời mình trên bàn chông
Gia ơi mầy nằm đó còn nhớ gì không?
Mày nhớ gì không trong lớp áo hành quân bị đục lủng
Mầy nhớ gì không?
trong đêm không bao giờ còn có ngày đó
Mày còn nhớ gì nhớ gì
dưới hàng bạch lạp hắt hiu cắm đều khoảng từ đầu đến
chân mày
Gia ơi mày làm sao nhớ gì với đạn đồng ngủ quên trong
ruột gan tim ngực

Nhớ gì không nhớ gì không
hở Gia?
nhớ gì không
những người đàn ông không có thì giờ để làm tình
những người đàn bà không có thì giờ để cưu mang
những bào thai không có thì giờ để chào đời
những trẻ thơ không có thì giờ để nô giỡn
những cơ thể non không có thì giờ để già nua
ngững kẻ bạc đầu không có thì giờ để chu toàn cái chết

còn nhớ gì hở không Gia?
con mắt chó trung thành rơi trên nền đất cứng
bà già cụt đầu lõa lồ bên bờ mương
đứa nhỏ chết cứng trên đỉnh vú xanh
những phát chày vồ những cơn lửa táp
người đàn bà rái cá bà mẹ xõa tóc điên
những kẻ tật nguyền bị tra tấn
những kẻ âm thầm gục dưới gầm cầu
những kẻ bị thủ tiêu trong rừng vắng

Nhớ lấy Gia!
nhớ lấy hết những bi thương đó
để mai kia
vào những đêm mùa hè thật vắng vẻ
mày kể lại cho giun dế nghe
chuyện con thuyền đứt neo
dật dờ trên dòng sông hai mươi tuổi
Gia ơi!
mày hãy tâm sự tuổi hai mươi của mày
với cỏ cây câm nín
giữa khuya bưng tối
đìu hiu
của đêm hè

Sàigòn 1965